Podczas panowania Stefana Batorego decydującą rolę w państwie odgrywał kanclerz i hetman koronny – Jan Zamoyski. W 1578 roku utworzono Trybunał Koronny w Piotrkowie – najwyższego sądu apelacyjnego dla szlachty. W 1581 roku powołano podobny Trybunał dla Litwy. Zasiadali w nich wybierani na sejmikach przedstawiciele szlachty, a także duchowieństwa katolickiego (tzw. deputaci). Przy królu pozostało prawo odbywania sądów sejmowych, które rozstrzygały najważniejsze przewinienia – sprawy o zdradę i przestępstwa urzędnicze. Konstytucja sejmu warszawskiego o utworzenie Trybunału Koronnego z 1578 roku Stefan, z łaski Bożej, Króla Polski, Wielki Książę Litewski, etc. [ ... ] 2. W każdym województwie i Ziemi, na tym miejscu, gdzie wedle starego zwyczaju obierają osoby sądowe: naznaczamy authoritatae praesentis Conventus (powagą niniejszego Sejmu) dzień i czas, to jest, pierwszy poniedziałek po narodzeniu P. Marii 1 w tym niniejszym roku, a po tym na każdy rok tegoż czasu do obierania Sędziów do sądów Judicorum generalium ordinariorum Tribunalis Regni (sądów generalnych zwyczajnych Trybunału Koronnego) [...] 3. Na których sejmach wyżej mianowanych, każde województwo obrać spólnie ma, i będzie powinno, między sobą osobę jedną godną, bogobojną, cnotliwą, prawa i zwyczajów sądowych Onego kraju umiejętną, osiadłą. A z województw większych, to jest: Poznańskiego, Sandomierskiego, Kaliskiego, Płockiego po dwu, [...]. z Mazowieckiego trzy, pro hac vice tantum (jedynie na ten raz), a po tym po dwa [...]. A tych sędziów obieranie ma być, kogokolwiek godnego być najdą. [...] 4. Ciż obrani sędziowie do drugich tylko sądów trwać mają, a inni na ich miejsce [...] obierani być mają, czasu i dnia obierania tych sędziów wyżej oznaczonego. A żaden z elektorów powtóre na sądy nie ma być obran do lat czterech, oprócz tego, gdzie by się w którym województwie na tegoż wszyscy [...] zgodzili, a izby się tego podjął, uprosili. 7. Sądzić mają sprawiedliwie z regestu po województwach jako wotują nie odstrzelając 2 się do prawa pospolitego, jakiego która Ziemia używa, Boga i sprawiedliwość jego świętą przed oczyma mając. A sędziowie dekret ex scripto (na piśmie) ferować mają [...]. A gdzie by się trafiła różność albo też paritas votorum (równość głosów) mają raz, dwa, trzy znowu per vota (przez głosowanie) puścić i przy tej stronie konkluzja zostawać ma, która za sobą dowodów prawnych więcej będzie miała, a po tym major pars (większa część) konkludować ma. A iż wszystkich panów duchownych, [...] (sprawy z mocy apelacji) przed tymże Trybunałem podług prawa pospolitego odprawowane być mają.. Przeto [...] panowie duchowni sędziów sami z pośrodku siebie obrać mają [...], z którymi do tychże tylko akcji duchownych, część świeckich [...] sędziów [...] przysądzeni być i te kauzy 3 sądzić mają. [...] * Tj. 8 września. ** Zgodnie z hierarchią głosowania posłów z poszczególnych województw w sejmie. *** Tu: sprawy. W 1578 roku król utracił prawo do nobilitacji do Sejmu. W 1578 roku Batorego utworzono piechotę wybraniecką - z co 20 łana miano rekrutować jednego żołnierza chłopskiego pochodzenia. Z dóbr królewskich wystawiono 2 tysiące żołnierzy. Uniwersał* króla Stefana Batorego o utworzeni piechoty wybranieckiej z 1578 roku Stefan, z Bożej łaski króla polski, etc. Wszem wobec i każdemu z osobna, starostom i dzierżawcom wsi naszych królewskich, jako też poddanym naszym i innym, którym by to wiedzieć należało, uprzejmie i wiernie nam miłym, łaskę naszą królewską oznajmiamy. Iż na przyszłym warszawskim sejmie uchwalona jest konstytucja wedle opatrzenia ludzi pieszych na potrzeby wojenne, tak z miasteczek, jako i wsi królewskich, wedle słusznej liczby łanów**, tedy teraz na mocy tej konstytucji posyłam urodzonego*** Mroczka do województwa sandomierskiego do postanowienia takowej piechoty. A to tym sposobem, że we wszystkich wsiach naszych tenże urodzony Mroczek ma obrać i postanowić z każdych 20 łanów jednego człowieka, który by się nam do tego oświadczył dobrowolnie, śmielszego i dostatniejszego od innych, a takowy od tego czasu ma być i będzie wolen od wszelkich powinności naszych [...]. Powinność takowego pieszego będzie ta: w każdą ćwierć roku do rotmistrza swego albo porucznika jego, na miejsce oznajmione stawić się do lustracji z rusznicą swą dobrze narządzoną, szablą, siekierką i barwą**** taką, jaką rotmistrz lub porucznik mu naznaczyli, z innymi pieszymi podobną. Proch też swój i ołów ma mieć. [...] A kiedy nam potrzeba będzie wywieść tą piechotę do wojska naszego, tedy my żołd jej płacić będziemy po równo z drugimi pieszymi. *Uniwersał – w dawnej Polsce początkowo list królewski do narodu, dotyczący ważnej sprawy, rozsyłany do wszystkich województw; później nazwano tak akty prawne ogłaszane publicznie. **Łan – dawna miara ziemi, oznaczający obszar ziemi uprawnej potrzebnej do wyżywienia rodziny; w różnych okresach obejmował powierzchnię ok. 16,7- 17,5 ha (łan mały) lub ok. 22,6- 25,8 ha (łan duży). ***Urodzony – tu oznacza szlachcica. ****Barwa – Mundur. Mimo iż to właśnie przywódca stronnictwa egzekucjonistów – Sienicki – ogłosił wybór Batorego, nowy król swoich rządów nie oparł na szlachcie, a na grupie urzędniczo-wojskowej. Głównym poplecznikiem króla z Siedmiogrodu był kanclerz i hetman Jan Zamoyski (połączył on oba stanowiska wbrew przepisom o incompatybiliach). Zamoyski zgromadził wokół siebie szerokie grono zwolenników, potrafił łączyć zdolność do bogacenia się z wnikliwą oceną sytuacji politycznej i kreowaniem swej osoby. Podczas rządów Batorego stronnictwo egzekucyjne traci na znaczeniu, zaś magnaci rozwijają swoje partykularne interesy. Powstaje nowa magnateria (Potoccy, Lubomirscy, Ossolińscy), która swoje majątki (przekształcone w latyfundia) rozbudowuje głównie na terenach Ukrainy. Cechą szczególną ówczesnych czasów było polonizowanie się oligarchów rusko-litewskich i coraz silniejsze związki rodzinne z magnatami polskimi. Batory utworzył także akademię – Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w 1578 roku. Dowiedz się więcej Komentarze artykuł / utwór: Polityka wewnętrzna Stefana Batorego (1576-1586)Dodaj komentarz (komentarz może pojawić się w serwisie z opóźnieniem)
1. Panowanie Stefana Batorego (skąd pochodził?) - piechota wybraniecka (jaka to formacja?) - 3 wyprawy na Inflanty w celu ich odzyskania, zakończone sukcesem w 1582 2. Panowanie Zygmunta III Wazy ( skąd pochodził?) - przeniesienie stolicy ( skąd, dokąd i dlaczego?)
PIECHOTA WYBRANIECKA I HUSARIA BATOREGO Zmiany w wojskowości polsko-litewskiej przyniosło panowanie Stefana Batorego. Pozwoliły one na odparcie ataków Moskwy pod koniec XVI w. i zmusiło cara do oddania Rzeczypospolitej ziemi połockiej z Inflantami. Zaowocowało też zwycięstwami oręża polsko litewskiego w XVII w. Reformy polegały na powołaniu piechoty wybranieckiej (jeden pieszy z 20 łanów z dóbr królewskich), szlacheckiej (formowanej ze szlachty zagonowej tzw. Szaraków, których nie stać było na konia) i stałych rejestrowych kozaków zaporoskich (tj. podległych zwierzchnictwu hetmanów koronnych kozaków wpisanych do rejestru, którym wypłacono niewielki żołd), na ujednoliceniu uzbrojenia w chorągwiach jazdy, co przyspieszyło wykształcenie się z chorągwi rackich husarii. (Racowie to jeźdźcy pochodząc z Serbii, którzy od XIV w. walczyli jako najemni żołnierze przeciwko Turkom na Węgrzech; stamtąd na przełomie XV i XVI w. trafili do Polski. Zaczęto wykorzystywać na szerszą skalę transport wodny dla zaopatrywania wojsk, zabezpieczać logistycznie działania na wiele miesięcy przed planowaną kampanią wojenną, dbać o kartograficzne przedstawienie teatru działań. Zmieniono wreszcie strukturę sił zbrojnych – dużą rolę zaczęły odgrywać jednostki strzelcze wraz z artylerią – i wprowadzono na stałe do składu sił Rzeczpospolitej piechotę polsko-węgierską (tzw. hajduków, piechotę zorganizowaną na wzór węgierski, uzbrojoną w rusznice, piki(dardy) mieli tylko dziesiętnicy). Wojny batoriańskie można śmiało uznać za rewolucję militarną; zmieniono system organizacji naczelnego dowództwa, zastosowano ubezpieczanie kolumn marszowych przez wydzielone korpusy. Batoremu co prawda nie udało się zreformować systemu finansowania sił zbrojnych Rzeczypospolitej, to jednak wojsko polsko-litewskie (40-45 tys. żołnierzy) na tle innych armii europejskich prezentowało się okazale. Po zakończeniu działań wojennych wojsko to rozpuszczono, ale wiele rozwiązań z tego okresu kontynuowali wodzowie XVII w. – Krzysztof Radziwiłł, Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Żółkiewski – rozpoczynający karierę w dobie wojen batoriańskich. AUTORAMENT CZYLI ZACIĄG Wojsko dzieliło się na dwie kategorie, tzw. autoramenty: narodowy i cudzoziemski. Podział ten ustalił się za Władysława IV. Autorament narodowy to: husaria, kozacy (pancerni), jazda tatarsko-wołoska, piechota polsko-węgierska i od 1655 r. piechota łanowa (zaciągana z dóbr ziemskich) i od 1673 r. dymowa (z miast). Jazda tworzona była według zaciągu towarzyskiego . Rotmistrz przyjmował do służby tzw. towarzyszy znaku poważnego (husaria) lub lekkiego (pozostałe), którzy stawiali się z umówionym pocztem uzbrojonych i wyposażonych ludzi. Jedyną jednostką taktyczno-organizacyjną była chorągiew z rotmistrzem i porucznikiem na czele. Funkcje podoficerskie pełnili wybrani towarzysze. Pułki tworzono doraźnie. Strój i komenda - polskie. Piechotę werbowano według zasad autoramentu cudzoziemskiego (z tzw. wolnego bębna). Autorament cudzoziemski, zorganizowany na wzór zachodnioeuropejski, to: rajtaria, arkebuzeria, dragonia, piechota niemiecka oraz artyleria i oddziały inżynieryjne. Zaciąg indywidualnych żołnierzy następował z tzw. wolnego bębna (od bębna, w który bito podczas ogłaszania werbunku). System ten obowiązywał tylko w dobrach królewskich i duchownych. Oddziały cudzoziemskie miały rozbudowane struktury – jednostką organizacyjno-taktyczną był regiment składający się z ok. 10 kompanii lub skwadrony- ze sztabami, hierarchią stopni i liczną kadrą oficerską i podoficerską. Strój i komenda – niemieckie. Faktycznie w wojsku tym służyli Polacy. Na podstawie artykułu prof. Mirosława Nagielskiego spisał Maciej Waligóra.
W 1991 roku liceum zostało przeniesione do domu parafialnego przy kościele Księży Pallotynów, mieszczącego się przy al. Warszawskiej 31. 28 października 1995 szkoła zmieniła nazwę na „Pallotyńskie Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Batorego”, co było związane z przekazaniem placówki Stowarzyszeniu Apostolstwa Katolickiego.
W skrócie Zyskaj dostęp do setek lekcji przygotowanych przez ekspertów! Wszystkie lekcje, fiszki, quizy, filmy i animacje są dostępne po zakupieniu subskrypcji. W tej lekcji: panowanie Stefana Batorego,wojna z Moskwą za rządów Batorego,konflikt z Gdańskiem. Miesięczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Płatność co miesiąc Zrezygnuj kiedy chcesz! 19,90Płatne co miesiąc Zrezygnuj w dowolnym momencie Kontynuuj RABAT 15% Roczny dostęp do wszystkich przedmiotów Dostęp do 9 przedmiotów Korzystny rabat Jednorazowa płatność Korzystasz bez ograniczeń przez cały rok! 84,15 7,01 zł / miesiąc Jednorazowa płatność Kontynuuj lub kup dostęp przedmiotowy Dostęp do 1 przedmiotu na rok Nie lubisz kupować kota w worku? Sprawdź, jak wyglądają lekcje na Dla Ucznia Sprawdź się Filmy do tego tematu Materiały dodatkowe unia personalna związek państw, które połączyła osoba wspólnego monarchy; państwa te zachowywały odrębność polityczną i ustrojową
15 maja Król spisuje w zamku w Niepołomicach testament, w którym krytycznie odnosi się do postępowania szlachty polskiej na arenie politycznej. 12 grudnia zgon króla Stefana Batorego. Zmarł w ulubionej rezydencji w Grodnie. W maju 1588 roku został pochowany na Wawelu. Pośmiertne wydanie zbioru "Pieśni ksiąg dwoje" Jana Kochanowskiego.
Batory od początku używał określenia, ze nie chce być „królem malowanym”- to znaczy sprzeciwiał się dużej roli szlachty w państwie, którą zapewniły artykuły henrykowskie. Szlachta miała wiele przywilejów, w tym ważny przywilej do rokoszu. Batory chciał scentralizować władzę. Niestety, nie udało mu się do końca zrealizować swojego planu, ponieważ jego panowanie trwało zaledwie 10 lat. W POLITYCE ZEWNĘTRZNEJ Batory dokonał bardzo dużo: - WALKA Z HABSBURGAMI- zaostrzenie stosunków polsko- niemeickuich; nie był to otwarty konflikt „na polu bitwy”, Habsburgowie ingerowali w politykę wewnętrzną polski, popierając bunty drobnej szlachty (gł. Gdańska) - KONFLIKT Z ROSJĄ- kiedy w 1577 roku Iwan Groźny próbował zdobyć inflanty i inne ziemie należące do polski (chciał uzyskać dostęp do Bałtyku) i uważał, ze społeczeństwo Polskie jest w lekkim chaosie przez podwójny wybór władcy, więc jest to dobra sposobność by zaatakować Polskę. Batory zorganizował wojsko i próbował odpierać ataki cara. Wojna ta miała 3 etapy: 1569- 1580 1581 w Pskowie- ostateczna rozgrywka, początek rokować pokojowych. Wojna zakończyła się w 1582 roku w Jamie Zapolskim. - ODPARCIE ATAKÓW TURECKICH- plany powstania tzw Świętej Ligii- państw chrześcijańskich, które miałyby odeprzeć ataki Tureckie i odzyskać utracone ziemie; niezrealizowane z powodu wczesnej śmierci Batorego.
. rny24fff19.pages.dev/993rny24fff19.pages.dev/570rny24fff19.pages.dev/729rny24fff19.pages.dev/554rny24fff19.pages.dev/295rny24fff19.pages.dev/952rny24fff19.pages.dev/707rny24fff19.pages.dev/827rny24fff19.pages.dev/177rny24fff19.pages.dev/498rny24fff19.pages.dev/890rny24fff19.pages.dev/169rny24fff19.pages.dev/944rny24fff19.pages.dev/801rny24fff19.pages.dev/278
panowanie stefana batorego w punktach